به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ مرتضی رضوانفر، زبان‌شناس و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این مطلب گفت: سال ۲۰۱۵ را ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه به عنوان سال «دربند» قدیمی‌ترین شهر روسیه که توسط قباد ایرانی ساخته شده، نامگذاری کرد.
به گفته وی، سنگ بنای این شهر در زمان قباد توسط پسرش خسرو انوشیروان گذاشته شد و او ۳ هزار خانوار را با خودش به این منطقه برد که در آن زمان مرز تمدن ساسانی بود، در واقع او این شهر را به دلیل مقابله با هجوم قبایل وحشی و به منظور بومی ساختن منطقه توسط ایرانیان ساخت.
این زبان‌شناس با اشاره به اینکه خسرو انوشیروان در این منطقه ۴۰ کیلومتر دیوار با ارتفاع حدود ۲۰ متر و قطر ۴ تا ۵.۲ متر شبیه دیوار گرگان ساخت بیان کرد: در حال حاضر نزدیک به ۵.۱۲ متر از این دیوار باقی مانده است. این شهر شامل یک قلعه به نام «نارین قلعه» است که به ۷ محله تقسیم می‌شود و همه‌ی مردم شهر داخل یک حصار که از نارین قلعه شروع شده و تا دریا ادامه دارد زندگی می‌کنند، به گونه‌ای که انتهای هر دو دیوار در دریا قرار گرفته و یک حالت تدافعی به شهر داده است. به همین دلیل علاوه بر کشتی‌ها، مردم نیز باید برای عبور به داخل شهر آمده و کسب اجازه می‌کردند.
خوانش کتیبه‌های ایرانی توسط خارجی‌ها!
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، «دربند» روسیه را شهری با هویتی کاملا ایرانی دانست و گفت: از جمله جذابیت‌های این شهر وجود ۳۲ کتیبه پهلوی روی دیوارهای نارین قلعه است که تاریخ ساخت قلعه را نشان می‌دهند و از ارزشی تاریخی بهره‌مند هستند.
وی با ابراز تأسف از خوانده نشدن این کتیبه‌ها در ایران اظهار کرد: چندین نفر از کشورهای دیگر برای خوانش این کتیبه‌ها اقدام کرده‌اند.
رضوانفر از دیگر جذابیت‌های این شهر را که تنها شهر شیعه‌نشین روسیه است وجود دو روستای «جالقان» و «می‌تاقی» در ۱۸ و ۴۰ کیلومتری این شهر دانست که اهالی آنها هنوز به زبان پهلوی صحبت می‌کنند، البته تغییراتی در اثر تأثیر زبان روسی و آذری بر آنها تحمیل شده است.
او وجود کتیبه‌های فارسی دری که در دوره صفویه و قاجار روی ابنیه این شهر کار شده را از دیگر جاذبه‌های گردشگری «دربند» عنوان کرد و افزود: هر محله‌ی این شهر یک مسجد تاریخی مانند مسجد «جمعه»، «ایرانیان»، «همشهری»، «مناره»، «شیرو خورشید» و «توبه» دارد که تقریبا همه‌ی آنها دارای کتیبه‌های فارسی هستند.
وی با ابراز تأسف از اینکه ایرانیان هنوز موفق به مستند‌سازی و خوانش این کتیبه‌ها نشده‌اند، ادمه داد: پیش از این دو نفر از روسیه و آذربایجان برخی از این کتیبه‌ها را خوانده‌اند.
سنگ قبرهایی با زبان فارسی
رضوانفر وجود دو قبرستان به نام‌های «۴۰ تن» و «مومنین» (دلدل) را از دیگر آثار تاریخی این شهر دانست و افزود: در قبرستان «چهل‌تن» اهالی معتقدند این ۴۰ قبر متعلق به مسلمانانی است که در حمله‌ی اول مسلمانان به این منطقه به شهادت رسیده‌اند، به همین دلیل این قبرستان بسیار مورد تکریم است، به طوری که از مناطق داغستان، چچن و کشورهای همسایه برای بازدید از این قبرستان به «دربند» می‌آیند.
او با اشاره به سنگ قبرهای فراوانی که با کتیبه‌های فارسی در قبرستان «مومنین» وجود دارند، افزود: مقبره «قمری دربندی» شاعر فارسی و ترکی‌زبان نیز در این قبرستان قرار دارد، همچنین نام‌های فارسی فراوانی در این شهر وجود دارد که نشان از هویت ایرانی مردم این منطقه است.
این زبان‌شناس با بیان اینکه بافت تاریخی شهر و «نارین قلعه» در سال ۲۰۰۶ در آثار جهانی ثبت شده‌اند، بیان کرد: یونسکو برای ثبت دربند دو معیار را عنوان کرد؛ یکی اینکه این شهر نمادی از تمدن ساسانی است و دیگری اینکه این شهر و حصار آن به مدت ۱۵۰۰ سال کارکرد دفاعی داشته‌اند که کمتر قلعه‌ای در دنیا این ویژگی را داراست.
او با اشاره به اینکه شهر هم اکنون به دلیل نبود امنیت خالی از گردشگر است، گفت: در طول تاریخ به دلیل موقعیت سوق‌الجیشی دربند همیشه مورد توجه اقوام مختلف بوده است، به طوری‌که اقوام زیادی از گذشته به این شهر مهاجرت کرده‌اند و در آنجا ماندگار شده‌اند.
این زبان‌شناس «دربند» را منطقه‌ای مورد نظر محققان و پژوهشگران دانست و افزود: اعتقاد آنان درباره‌ی «دربند» این است که خسرو انوشیروان این دیوار را روی خرابه‌های دیواری که «ذوالقرنین» در مقابل قوم «یجوج مجوج» کشیده بوده، ساخته است.
به گفته او، محققان معتقدند همانطور که در انجیل، تورات و قرآن آمده است: ذوالقرنین دیواری را توسط اجنه کشیده که قوم یجوج و مجوج به مومنین آسیب نرسانند و روزی که بتوانند این دیوار را خراب کنند، روز قیامت خواهد بود به همین دلیل محققان یهودی، مسیحی و مسلمان در این منطقه کار تحقیقاتی بسیاری انجام داده‌اند و در طول تاریخ اقوام مختلف لشکرکشی‌های زیادی به شهر «دربند» داشته‌اند، به همین دلیل روستاهای زیادی در اطراف این شهر وجود دارد که اقوام مختلفی نزدیک به ۳۰ زبان در آن زندگی می‌کنند.
جشن ۲۰۰۰ سالگی دربند، بدون حضور ایران
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که در حال حاضر کار بررسی و مطالعه کتیبه‌های ایران باستان در برخی کشورهای دیگر را بر عهده دارد، با بیان اینکه در شهر «دربند»روسیه آیین‌های مختلفی از آیین‌های ایرانی پیش از اسلام و پس از اسلام برگزار می‌شود، افزود: جشن دو هزار سالگی دربند با همکاری ۸ کشور همسایه به زودی برگزار می‌شود، که هر کدام بخشی از برگزاری جشن و فعالیت‌های فرهنگی آن را به عهده گرفته‌اند.
او تاکید کرد: با وجود علائم و نشانه‌های ایرانی در این شهر، از ایران برای شرکت در این جشن دعوت نشده است، که البته رایزن فرهنگی ما در روسیه در تلاش است که بتواند زمینه‌های حضورایران را در این جشن فراهم آورد .
رضوانفر در ادامه با اشاره به شکل‌گیری برخی جشن‌ها در کشورهای همسایه در راستای ایران‌ستیزی گفت: یکی از این جشن‌ها برگزاری روز «ترکمن چای» است که تحت عنوان آزادی از ایران مردم به شادی و خوشحالی می‌پردازند، اما واقعیت چیز دیگری است. پژوهش‌های میدانی بیانگر این نکته است که مردم این شهر همواره خود را ایرانی دانسته و سعی کرده‌اند ایرانی بودن خودشان را آشکار کنند .
او با اشاره به وجود کتیبه‌ای از دوران مظفرالدین شاه در این شهر، که نشان می‌دهد نود سال بعد از اینکه این منطقه به روسیه واگذار شده، هنوز به نام شاه ایران کتیبه می‌زنند نه به نام تزار روسیه، ادامه داد: من در سفر به این شهر قبرهایی را متعلق به سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ در قبرستان پیدا کردم که آرم جمهوری اسلامی روی سنگ آنها حکاکی شده است. این نشان از آن دارد که مردم دربند هنوز خود را ایرانی می‌دانند.
وی با بیان اینکه استقبال و مهمان نوازی مردم «دربند»روسیه از ایرانیان را بارها در سفر به این شهر از نزدیک حس کرده است، اظهار کرد: در گفت‌وگو با اهالی این شهر دریافتم که این افراد هنوز ایران را وطن خود می‌دانند و حسرت روزهایی را می‌خورند که این شهر به ایران تعلق داشت. این را در قالب اشعاری که روی سنگ نوشته‌های قبرستان‌ها حک شده می‌توان دید.