به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛ «جواهر لعل نهرو» که «پاندیت» (معلم) هم خوانده میشود، یکی از بزرگ ترین رهبران «جنبش استقلال» و «کنگره ملی» هند به شمار مي رود. او پس از استقلال هند در ۱۵ اوت ۱۹۴۷ به عنوان اولین نخستوزیر اين كشور انتخاب شد. تا پیش از استقلال هند، نهرو نزديك به ۱۰ سال از عمرش را البته به گونه ای نامنظم در زندانهای استعماری گذراند. و کتاب حاضر را «جواهر لعل نهرو» به شیوه نامهنگاری برای دخترش «ایندیرا» نوشته شده است. در تابستان سال ۱۹۲۸ نهرو یک سلسله نامه برای دخترش «ایندیرا» که ۱۰ ساله بود و دور از پدرش زندگی می کرد نوشت که در آنها با زبانی ساده داستان آفرینش زمین و پیدا شدن زندگی و تشکیل نخستین قبایل و اجتماعات بشری را نقل کرد. بعد مجموعهی آنها را که ۳۰ نامهی کوتاه بود به صورت کتابی منتشر نمود. نشیب و فراز زندگی اجتماعی و سیاسی نهرو بارها و بارها او را به زندان کشاند. و در سال ۱۹۳۰ که نهرو یکی از دورانهای متعدد زندانش را میگذراند درصدد برآمد از فرصت و فراغتی که در زندان پیش میآید استفاده کند و نامههای تازهای برای دخترش بنویسد. این نامههای تازه در مدتی نزدیک به سه سال از اکتبر ۱۹۳۰ تا اوت ۱۹۳۳ در دو دوران مختلف زندان نوشته شد و در آنها یک دوره تاریخ جهان منعکس میگشت. در اواخر سال ۱۹۳۳ که نهرو زندان خود را به پایان رساند، نامههای خود را مروری کرد و آمادهی چاپ ساخت اما چون به زودی در ۱۲ فوریه ۱۹۳۴ یک بار دیگر زندانی شد، خواهرش ویجایالکشمی پاندیت مجموعهی آنها را تنظیم کرد و «نگاهی به تاریخ جهان» نامید و به چاپ رساند.
نهرو در این کتاب خود را تاریخ نویس نمیداند. او یادداشتهایی را برای دخترش نوشته که پر از توضیح و تحلیل و روشنگری درباره رخدادهای تاریخی است. در واقع این کتاب نوعی تاریخ تحلیلی با تاکید بر حفظ نگاه هند و آسیا است. از جمله ویژگی های این کتاب زبان ساده و روان آن است که برای جوانان و نوجوانان نوشته شده است. محور اصلی این کتاب سرزمین هند است. یعنی در کتاب «نگاهی به تاریخ جهان»، نگاه کننده در هند نشسته است. ابتدا به تاریخ دور می نگرد و در بستر زمان جلو می آید تا به تاریخ معاصر خود می رسد. روایت و تحلیل تاریخ از این نوع که نهرو انجام داده است توجه ویژه ای به جغرافیای رخدادهای هم دارد. بنابراین آسیا و تقابل تاریخی شرق و غرب دیگر محور اصلی کتاب است. او یک هندی اصیل است که در نقل تاریخ کشورش و جهان به استعمار و استبداد از همان ابتدا حساسیت ویژه ای نشان می دهد. می توان گفت «نگاهی به تاریخ جهان» یکی از واقعی ترین تاریخ هایی است که نوشته شده است.
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
«ایران نیز مسخر اعراب گردید اما اعراب نتوانستند مردم ایران را به خود شبیه سازند و مانند سوریه و مصر در خود تحلیل برند. نژاد ایرانی از شاخههای بزرگ و قدیمی آریایی بود و با نژاد سامی عربها تفاوت بسیار داشت. بهاین جهت نژادها از هم جدا ماندند و نژاد ایرانی هم همچنان محفوظ ماند. دوران یکصد ساله حکومت تیموریان به اندزاهای از نظر نهضتهای ادبی و هنری باارزش است که به دوران «رنسانس تیموریان» مشهور شده است. در ادبیات ایران توسعه و تکاملی به وجود آمد و مقادیر زیادی تابلوهای نقاشی زیبا ساخته شد. بهزاد نقاش بزرگ، استاد و پیشوای یک مکتب نقاشی بود.
تیموریها ترک بودند اما نمیتوانستند در مقابل فرهنگ ایرانی مقاومت داشته باشند و آن را بپذیرند. ایران که تحت تسلط ترکها و مغولها قرار گرفت، فرهنگ خود را بر فاتحان تحمیل میکرد و در عین حال ایران برای آزادی سیاسی خود هم میکوشید و…»
کتاب «نگاهي به تاريخ جهان(سه جلدي)» را انتشارات امیر کبیر در قطع رقعی و با قیمت ۵۰ هزار تومان تجدید چاپ کرده است.