به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛   سال ها است جهان با مشکلات و مسائل زیاد زیست محیطی مانند گرم شدن کره زمین، کمبود منابع آبی، افزایش گازهای گلخانه ای و کاهش منابع طبیعی مواجه است که برای جلوگیری از بروز چنین مسائلی آموزش عالی و فعالیت های تحقیقاتی مراکز دانشگاهی می توانند نقش بسزایی در توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست داشته باشند.

موضوع دانشگاه سبز(green university)  برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ میلادی توسط «انجمن توسعه پایدار و پیشرفت آموزش عالی» مطرح شد و حدود ۵ سال است که دانشگاه های کشور در راستای حفاظت از محیط زیست به موضوع مدیریت سبز توجه و اقدام به برنامه ریزی های مختلف در این زمینه می کنند.

در حقیقت سبز بودن یک علم، یک محصول و یا عرضه خدمات، به معنای کاهش مصرف انرژی، مواد اولیه، آب و همچنین به حداقل رساندن آلودگیها و پسماند در نگهداری و تجدید کیفیت محیط زیست تعریف می شود که سرانجام به اصلاح الگوی مصرف و اصلاح رفتار محیط زیستی جامعه منجر خواهد شد.

همچنین اجرای تمامی دستورالعمل ها برای کاهش آلاینده های زیست محیطی، حفظ محیط زیست، استفاده از انرژی های تجدید پذیر و کاهش مصرف انرژی فسیلی و آموزش و فرهنگ سازی سبز از ویژگی های عمده دانشگاه های سبز به شمار می رود.

سبزترین دانشگاه ها

موضوع مدیریت سبز در دانشگاه ها تا حدی مهم شده است که دراین راستا دانشگاه های مختلف مورد ارزیابی بین المللی قرار می گیرند و برترین ها معرفی می شوند.

براساس اعلام موسسه گرین متریک دانشگاه های زنجان، کاشان، اصفهان، شیراز، فردوسی مشهد، واحد علوم و تحقیقات، صنعتی امیرکبیر، گیلان، تهران و الزهرا جز ۱۰ دانشگاه ایرانی سبز معرفی شده اندبر اساس اعلام پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، در آخرین ویرایش موسسه «گرین متریک» از میان ۶۱۹ موسسه، ۱۰ دانشگاه ایرانی به عنوان سبزترین مراکز معرفی شدند. براساس این رتبه بندی دانشگاه‌های زنجان، کاشان، اصفهان، شیراز، فردوسی مشهد، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، صنعتی امیرکبیر، گیلان، تهران و الزهرا در فهرست سبزترین‌ها قرار گرفتند.

همچنین بر پایه گزارش موسسه «گرین‌متریک» دانشگاه واگنینگ با بیشترین امتیاز، سبزترین موسسه جهان است و دانشگاه های ناتینگهام، کالیفرنیا دیویس، بردفورد، آکسفورد و کنتیکت نیز در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.

فعالیت ۱۷۰ دانشگاه ایرانی در حوزه مدیریت سبز

سیامک خادمی، سرپرست اداره کل نظارت بر طرح های عمرانی وزارت علوم درخصوص تاریخچه شکل گیری مدیریت سبز در دانشگاه های کشور گفت: باتوجه به شکل گیری کار گروه انرژی در اداره کل نظارت بر طرح های عمرانی از سال ۹۲ مقدمات کار شروع و جلسات مشترک با نهادهای ذی ربط از جمله سازمان انرژی های نو ایران، سازمان بهره وری انرژی، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و بعضی از اساتید و متخصصان در حوزه های انرژی برگزار شد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین در این راستا گردهمایی ها و کارگاه های آموزشی تشکیل و گواهی های مربوطه صادر و عملا فرهنگ سازی و تشویق دانشگاه ها برای ورود به این حوزه صورت گرفت.

سرپرست اداره کل نظارت بر طرح های عمرانی وزارت علوم اظهار داشت: در سال ۹۵ با ابلاغ مشترک دستورالعمل مدیریت سبز توسط معاونت اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم و معاون توسعه امور آموزش و فرهنگی برنامه و بودجه، مدیریت دانشگاه ها ملزم به تشکیل شورای راهبری مدیریت سبز شدند و تاکنون بیش از ۱۷۰دانشگاه اقدام به تشکیل این شورا کرده اند.

وی عنوان کرد: شورای راهبری مدیریت سبز در خصوص اجرای پروژه های مدیریت سبز تصمیم گیری و مشارکت می کند.

تدوین مدل تراز سبز در وزارت علوم

سرپرست اداره کل نظارت بر طرح های عمرانی وزارت علوم خاطرنشان کرد: طی چند سال اخیر دانشگاه های برتر در حوزه مدیریت سبز بر اساس شاخص هایی مانند انرژی های تجدید پذیر، بهینه سازی مصرف انرژی، آب و پساب، پسماند، آموزش و پروهش سبز و حمل و نقل در کشور مورد ارزیابی قرار گرفته اند.

مدل تراز سبز در وزارت علوم درحال تدوین است که این مدل منطبق با شرایط اقلیمی، فرهنگی و زیست محیطی خواهد بودخادمی با بیان اینکه موسسات متعددی در دنیا بر اساس پارامترهای مرتبط با مدیریت سبز و براساس خود اظهاری دانشگاه ها اقدام به رتبه بندی می کنند، گفت: بدلیل کامل نبودن پارامتر ها، عدم در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و عدم کنترل صحت اطلاعات ارسالی این رتبه بندی ها فاقد استناد بوده و ملاک دقیق و صحیحی برای رتبه بندی دانشگاه ها نیست.

وی خاطرنشان کرد: اداره کل نظارت بر طرح های عمرانی وزارت علوم با همکاری دانشگاه شیراز درحال تدوین مدل تراز سبز است. این مدل منطبق با شرایط اقلیمی، فرهنگی و زیست محیطی ایران است.

خادمی گفت: براین اساس از هر دانشگاه یک کارشناس بعنوان سنجشگر سبز معرفی و کارگاه آموزشی برای سنجشگران سبز دانشگاه ها در سال ۹۶ برگزار شد تا همکاری لازم برای جمع آوری و ارائه اطلاعات لازم برای رتبه بندی دانشگاه های سبز ایجاد شود.

وی افزود: وزارت علوم برنامه دارد تا برای رشد و توسعه مدیریت سبز در دانشگاه های کشور اقدام به اجرای مدل تراز سبز و رتبه بندی دانشگاه سبز برای تشویق این مراکز کند.

اختصاص یک درصد اعتبار سالانه دانشگاه ها برای مدیریت سبز

با ایجاد شوراهای مدیریت سبز در دانشگاه ها فعالیت های زیست محیطی در این مراکز جان تازه ای گرفته و وزارت علوم نیز برای توسعه این حوزه تاکنون اقدام به تهیه سند راهبردی پنج ساله مدیریت سبز با همکاری و هم اندیشی صاحب نظران، تعامل با ارگان ها، سازمان ها و دانشگاه های معتبر بین المللی به منظور تبادل تجربیات دانشگاه های سبز، همکاری با دفتر ملی یونسکو، راهبری مشارکت سرمایه گذاران خارجی و داخلی در دانشگاه ها به منظور احداث و بهره برداری و توسعه  نیروگاه های تجدید پذیر و مولدهای تولید برق و گاز و تهیه طرح مدیریت پسماند در دانشگاه ها کرده است.

حسین عسگریان ابیانه معاون اداری و مالی وزارت علوم نیز در این خصوص گفت: شوراهای مدیریت سبز در دانشگاه ها در هر ماه یک جلسه دارند و دستاوردهای این شوراها مرور و برای آینده برنامه ریزی می شود.

وی گفت: همچنین شوراهای مدیریت سبز در دانشگاه ها هر شش ماه یکبار گزارش های خود را به وزارت علوم ارائه می کنند و این گزارش ها توسط شورای راهبردی مستقر در این وزارتخانه، بررسی می شود.

معاون اداری و مالی وزارت علوم ادامه داد: به دنبال پیگیری ابلاغ تخصیص یک درصد اعتبار سالیانه دانشگاه ها برای هزینه کرد در خصوص مدیریت سبز هستیم.

وزارت علوم طی سال های گذشته برای توسعه فعالیت های زیست محیطی دانشگاه ها و مراکز آموزشی و تحقق دانشگاه های سبز اقدام به فعالیت های مختلف از تشکیل کارگروه های مشترک تا ایجاد بانک اطلاعات درخصوص مصارف حامل های انرژی انجام داده است.

براین اساس تشکیل کارگروه مشترک با کمیته آب و خشکسالی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای تهیه دستورالعمل اجرایی برای دانشگاه ها در حوزه مدیریت آب و پساب، تهیه تفاهم نامه جامع میان وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در تمامی حوزه های مدیریت سبز، تشکیل بانک اطلاعات در سامانه اداره کل نظارت بر طرح های عمرانی در خصوص مصارف حامل های انرژی، پایش آنلاین مصارف انرژی و آب و اطلاعات مربوط به عملکرد شوراهای راهبری مدیریت سبز دانشگاه ها و پروژه های مدیریت سبز ۴ اقدام عمده این وزارتخانه در این حوزه بوده است.

نقشه درختکاری دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در اسفند ۹۶

براساس اعلام وزارت علوم دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور در اسفندماه سال ۹۶ و به مناسبت روز درختکاری تعداد ۸۹ هزار و ۸۱۸ درخت و ۶۵ هزار و ۱۹۵ گیاه و درختچه در فضاهای عمومی خود کاشته اند تا از این طریق در توسعه محیط زیست سهیم باشند.

استفاده از آب خاکستری تا پژوهش سبز در دانشگاه ها

دانشگاه ها برای پیشبرد اهداف خود در حوزه مدیریت سبز اقدامات مختلف آموزشی، علمی و تحقیقاتی انجام داده اند و طی سال های گذشته در این حوزه از فناوری های مختلفی استفاده کرده اند.

این مراکز از فناوری های مختلفی در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی، مدیریت مصرف آب، استفاده از پساب و آب خاکستری، استفاده از انرژهای تجدیدپذیر، مدیریت پساب حمل و نقل سبز، مدیریت فضای سبز، تعاملات و برنامه ریزی سازمانی در حوزه مدیریت سبز و آموزش و پژوهش سبز بهره گرفته اند.

همچنین دانشگاه ها برای تحقق این مهم اقدام به استفاده از تکنولوژی های مختلفی مانند پنل های خورشیدی (انرژی خورشیدی)، توربین بادی، زمین گرمایی، بویلر های چگالشی، بانک خازن، سیستم های هوشمند موتور خانه و تاسیسات، سیستم های CHP وGHP، آبیاری قطره ای و تحت فشار سایت، استقرار سیستم تفکیک زباله در مبدا، تولید کمپوست و اجرای معاینه فنی موتور خانه کرده اند.