فرهنگ امروز: کتاب حاضر در قالب چهاردهمین مجموعه آثار با عنوان «فلسفه دین»، یکی از مصادیق دین‌پژوهی است که یک عالم دینی متخصص در علوم سنتی حوزوی و متبحر در علوم انسانی جدید کوشیده است تا در رویارویی با مسائل جدید از امکانات سنت و فرهنگ اسلامی و تفکرات مدرن با اجتهادی مستمر کمک بگیرد. لذا کتاب حاضر از این جهت قابل تأمل برای دین پژوهانی است که مایلند هم پایگاهی در سنت و هم پایگاهی در جهان مدرن داشته باشند.

کتاب حاضر شامل مباحثی از استاد محمد تقی جعفری در حوزه دین پژوهی است. دین‌پژوهی در دنیای جدید با دین‌پژوهی در عالم سنت از جهات مختلف قابل مقایسه است اما از دو جهت می‌توان گفت دین‌پژوهی در دنیای جدید با دین‌پژوهی در عالم سنت، تفاوت فاحش دارد. اول: در جهان اسلام در دنیای قدیم و عالم سنت طبقات و اصناف محدود و خاصی به شناخت و تحلیل دین می‌پرداختند که در میان آنان عالمان دینی - یعنی فقیهان - در میان متکلمان - عارفان و فیلسوفان مسلمان جایگاه ویژه‌ای در شناخت و معرفی دین داشتند اما در دنیای جدید بویژه در دوره معاصر شناخت دین از انحصار فقیهان و متکلمان و فیلسوفان بیرون آمده است. جریانها و طیفهای مختلف دانشگاهی و روشنفکری به پژوهش در حوزه دین می‌پردازند و این شناخت‌های جدید دین پژوهی در جریان‌های دانشگاهی و روشنفکری شناخت‌های رایج و سنتی حوزوی را گاهی اوقات به چالش می‌کشند.

دوم: در جهان اسلام و دنیای سنتی فرهنگ اسلامی روشهای دین شناسی و دین پژوهی بسیا محدود بود. روشهای عقلی و اصولی در مطالعات فلسفی و فقهی و روشهای جدلی در کلام روشهای شهودی و عرفانی و دریافتهای عرفانی عارفان در باب ،دین مجموعه روشهای دین پژوهی را تشکیل میداد ولی امروزه روشهای تحلیل گفتمان ،پدیدارشناسی تحلیل زبانی هرمنوتیک مانند آن باعث شده است که منظرهای مختلفی در دین شناسی شکل بگیرد.

جامعه شناسی دین، روان‌شناسی دین، فلسفه دین، الهیات، دین پژوهی تطبیقی و دهها گرایش و شاخه دین پژوهی جدید محصول استفاده از روش‌های گوناگون در حوزه دین پژوهی است که باعث شده است دین پژوهی نوین عرض عریضی پیدا کند و صرفاً از محدود شدن به اصناف خاص عالما دینی و ... روش‌های خاص ،عقلی اصولی و ... بیرون بیاید. امروزه مطالعه میان رشته‌ای نیز به سهم خود عرصه‌ای دیگر در برابر دین‌پژوهان قرار داده است. همه این امور در کنار هم مسئولیت‌های جدید و مهمی را بر دوش مراکز سنتی و حوزه‌های علوم دین و نیز مراکز دانشگاهی که در حوزه دین پژوهی فعالیت می‌کنند قرار می‌دهد و از آن جهت که کتاب حاضر به مجموع تحقیقات و پژوهش‌های دینی علامه جعفری اختصاص دارد صرفاً با اختصار تمام به یکی از مسئولیت‌های مهم حوزه‌های علمیه در باب دین‌پژوهی اشاره می‌کند.

این اثر، صورت تکمیل شده رساله فلسفه دین است که به عنوان دفتر یکم از سلسله بحث‌های فلسفه دین به درخواست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی توسط استاد جعفری تحقیق و از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سال ۱۳۷۵ ش منتشر شد و برخی از این مباحث نیز برای نخستین بار در قالب کتاب منتشر می‌شود.

در چاپ جدید این اثر در قالب مجموعه آثار ١٤ فصلی با عنوان «تعاریفی دیگر» برگرفته از برخی نقد و بررسی‌های استاد جعفری بر کتاب «جامعه شناسی ادیان» نوشته ژان پل ویلم ترجمه عبدالرحیم گواهی افزوده شده است.

چهارمین مبحث کتاب مربوط به رابطه دین و سیاست است که با عنوان سکولاریزم تألیف یافته است این اثر برای نخستین بار در مجلد ۲۵ ترجمه و تفسیر نهج البلاغه منتشر شد که در اینجا با فصل‌بندی جدید عرضه می‌شود. پنجمین مبحث در باب رابطه علم و دین است که استاد جعفری عنوان علم و دین و فلسفه به معنای حکمت سه عنصر اصلی حیات معقول انسان‌ها را برای آن انتخاب و درباره رابطه علم و دین رابطه علم و فلسفه با ماوراء طبیعت و محدودیت‌های علم در شناخت واقعیات مطالب مهمی را بیان کرده‌اند.

آخرین مبحث این مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌هایی در باب «پلورالیسم» است که برای نخستین بار در شماره ۸ و ۷ فصلنامه نقد و نظر منتشر شد. از آنجا که این بحث مربوط به فلسفه دین است در این مجموعه قرار گرفته است. لازم به ذکر است که فصل‌هایی از کتاب را با توجه به سبک و سیاق نثر استاد، ویراستاری کرده و تا آنجا که شده برخی از دشواری‌های متن آسان شده است.

کتاب «فلسفه دین» اثر محمدتقی جعفری در 500 صفحه و قیمت 200000 تومان از سوی دفتر نشر و فرهنگ اسلامی وارد بازار نشر شده است.